Sadece bir fikirden ibaret olan yeniliklere patent almak mümkün değildir. Sanayi alanında üretilemeyecek bir fikre patent almak söz konusu olmamaktadır. Bununla birlikte eğer üretilebilirliği söz konusu ise ve bir yenilik arz ediyorsa buluş patent verilerek korunmaktadır.
Patent; buluşu, belirli bir süre üretme, kullanma, satma veya ithal etme hakkı tanıyan belgedir.
Başka deyişle patent, ürün veya buluş sahibine, icat ettiği ürünün satışı, pazarlanması, çoğaltılması, bir benzerinin üretilmesi gibi alanlarda ayrıcalıklar getiren resmi bir belge ve unvandır. Marka tescili ve patent tescili, birbirine karıştırılmamalıdır.
Makinalar, araçlar, aygıtlar, kimyasal bileşikler ve işlemleri ile her türlü üretim yöntemleri, patent korumasının kapsamındadır. Buluşu yapılan bir ürün ya da sistemin bütün hakları patent sahibine ait olur ve ondan izinsiz kullanılamaz.
Türkiye’ de patent verme yetkisi, Türk Patent ve Marka Kurumu’ na aittir.
Patentle korunacak buluşlarda aranan kriterler şunlardır;
Yenilik, tekniğin bilinen durumunun aşılması, sanayiye uygulanabilirlik. Yenilik, başvuru yapılmadan önce başkaları tarafından yazılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanmamış olmak anlamında mutlak yeniliktir.
Tekniğin bilinen durumunun aşılması kriteri ise “konuda uzman bir kişinin kolayca düşünüp uygulamaya koyamayacağı” nitelik anlamındadır.
Sanayiye uygulanabilirlik, buluşun tümüyle kuramsal olmak yerine pratiğe uygulanabilir özellik taşıması demektir.
Bu üç kriteri taşıyan buluşlar patent ile korunurlar.
Buluşunuzu uygun seçeneklere göre tescil ettirdiğinizde sizin dışınızda hiçbir kişi, kurum yada kuruluş izniniz olmadan buluşunuzu kullanamaz ve ticari bir hak iddia edemez. Bununla birlikte tescilli buluşun değeri artar ve onu pazarlamanızda size yardımcı olur. Lisans anlaşmaları yapmanızda kolaylık oluşturur.
Üretmiş olduğunuz ürünlerin dizaynlarını veya sektörünüzle ilgili olmasa bile buluşlarınızın/fikirlerinizin ve geliştirmelerinizin tescil edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde kötü amaçlı tehditlere veya ürünlerinizin taklit edilmesi gibi olaylara maruz kalabilirsiniz.
Patent ve Faydalı Model başvurularında, dünya genelinde bir yenilik aranmaktadır. Bu neden ile Çin’ de ortaya çıkan bir ürünün Türkiye’ ye getirilerek başvurusu yapılması mevzuat gereği uygun değildir. Faydalı Model başvurularında, uluslararası bir araştırma yapıldığı için başvuru tarihinden önce, başvuru yapılan konu ile ilgili dokümanlar tespit edilmesi durumunda belge alınamaz.
Kolay anlaşılabilecek şekli ile örnek vermek gerekirse; dijital saati icat etmiş olalım. Saatin özellikleri ise sadece saati, dakikayı, saniyeyi ve tarihi göstermek olsun. Bu saate patent alınabilir ama buna ek olarak aynı özelliklere sahip dijital saate “buluş niteliği taşıyan” değişiklik yapmadan onu geliştiren yani mesela kronometre ekleyen kişi kendi eklediği özellik için buluş adımı kadar büyük bir değişiklik yapmadığı ama saati daha kullanışlı hale getirdiği için faydalı model belgesi alabilmektedir.
Daha teknik anlatımı ile ise;
a) Patentin “buluş basamağı” koşulunu taşıması gerekirken, faydalı modelde böyle bir koşul aranmamaktadır.
b) “Yöntemler” patent konusu olabilirken, faydalı modele konu teşkil etmemektedir. Faydalı model tescili için ortada bir ürün olması gereklidir.
c) Kısacası; faydalı model belgesi, daha basit “buluşlar” hakkında verilmektedir.
Buluşumu Kuruma başvurmadan önce noterden tasdik ettirdim. Yasal bir koruma elde etmiş olur muyum?
Hayır. Noterden tasdik ettirilmiş buluşa dair bir açıklamanın patent hakkı sağlaması mümkün değildir. Buluşlara patent koruma hakkı sağlayan ülkemizdeki tek yetkili kuruluş Türk Patent ve Marka Kurumudur.
Başvuru yapmadan önce buluşunuzun yeni olup olmadığı hakkında ön araştırma yapmanız ya da Kuruma yaptırmanız tavsiye edilir. Patent araştırmalarınızı, anahtar kelimeler girerek, patent dökümanları üzerinden yapabilirsiniz.
Patent sahibi patent konusu buluşu kullanmıyorsa, Kurum’ a yapacağı yazılı bir başvuru lisans verme teklifinin yayınlanmasını talep edebilir. Bu talep ile ilgili ücret listesinde belirtilen ücretinde ödenmesi gerekmektedir. Kurum, lisans verme tekliflerini patent siciline kayıt eder ve yayınlar. Lisans verme teklifleri halkın incelemesine açıktır.
Hayır.
Patenti olan ya da olmayan bir buluş için üretim yapılabilir. Ancak, patentli bir buluş, buluş sahibinin izni olmadan başkaları tarafından üretilemez, satılamaz, ihracatı- ithalatı yapılamaz. Patentli bir ürün hakkında başvuru sahibinden izin alınmadan yapılan faaliyetler için cezai yaptırımlar vardır.
Bir patent başvurusu için asıl şart yeniliktir. Ve bu yenilik, ulusal değil uluslararası olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca var olan bir ürünü kopyalamak suç teşkil etmekte olup ağır yaptırımları vardır.
Eğer buluşun birden fazla ülkede korunması istenirse, ilk patent başvurusunun herhangi bir ülkede yapılması tarihinden itibaren 12 aylık bir süre içinde aynı buluş için başka bir ülkede başvuru yapma konusunda bir haktan yararlanılabilir, buna rüçhan hakkı denir.
Bir başvuru sahibinin herhangi bir ülkede yaptığı başvurunun tarihi ile bu başvurusuna dayanarak daha sonra yaptığı başvurunun tarihi arasında üçüncü kişilerce buluş konusuna benzer bir konu için patent başvurusu yapılırsa, o başvuru karşıt doküman olarak gösterilemez.
Başvuru sahibi, yararlanmak istediği rüçhan hakkını başvuru ile birlikte veya başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde talep eder. Bununla ilgili rüçhan hakkı belgesini, patent başvurusu tarihinden itibaren üç ay içerisinde vermediği takdirde rüçhan hakkından yararlanma talebi yapılmamış sayılır.
Yabancı ülkelerde patent verilmesi için yapılan bir başvurunun farklı ülkelerde yapılmış olmasına bakılmaksızın birden çok rüçhan hakkı talebinde bulunulabilir.
Aşağıda sayılanlar buluş niteliğinde olmadıkları için patent kapsamı dışında kalır ve bunlar için koruma talep edilmesi halinde patent verilmez.
a-Keşifler, bilimsel teoriler, matematik metotları;
b-Zihni, ticari ve oyun faaliyetlerine ilişkin plan, usul ve kurallar;
c-Edebiyat ve sanat eserleri, bilim eserleri, estetik niteliği olan yaratmalar, bilgisayar yazılımları;
d-Bilginin derlenmesi, düzenlenmesi, sunulması ve iletilmesi ile ilgili teknik yönü bulunmayan usuller.
e-İnsan veya hayvan vücuduna uygulanacak cerrahi ve tedavi usulleri ile insan, hayvan vücudu ile ilgili teşhis usulleri.
(e) bendindeki hüküm bu usullerin herhangi birinde kullanılan terkip ve maddeler ile bunların üretim usullerine uygulanmaz.
Aşağıda belirtilen buluşlar patent verilerek korunmaz:
a-Konusu kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar.
b-Bitki veya hayvan türleri veya önemli ölçüde biyolojik esaslara dayanan bitki veya hayvan yetiştirilmesi usulleri.
Yıllık Ücretler Madde
KHK 551/133 – Patent hakkı:
a – Koruma süresinin dolması;
b – Patent sahibinin patent hakkından vazgeçmesi;
c – Yıllık ücretlerin ve ek ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmemesi; sebeplerinden birinin gerçekleşmesi ile sona erer.
Hakkı sona eren patentin konusu, sona erme sebebinin gerçekleşmiş olduğu andan itibaren, toplumun malı sayılır.
Buluş sahiplerinin, Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde yapılan işlemlerde vekil tutma zorunluluğu yoktur. Patent, Faydalı Model, Endüstriyel Tasarım başvurularını başvuru sahipleri kendileri de hazırlayıp takip edebilir.
Ancak, patent başvurusunun yapılması ve daha sonraki süreçlerin takibi;
– Belge Harcının Yatırılması,
– Sicil Yenileme Ücretlerinin Takip Edilmesi,
– Uluslararası Başvuruların Yapılması ve Takip Edilmesi,
– Adres, Ticaret Ünvanı Değişikliği, Devir ve Lisans Verme,
– Patent Teşviklerinden Yararlanma, gibi işlemler; bilgi ve zaman gerektirdiğinden, başvuru sahipleri için vekil tutmaları tavsiye edilmektedir.
Bu linkten, kayıtlı vekilleri sorgulayabilirsiniz
